Foi en plena ditadura de Primo de Rivera, cando calquera representación en galego (ou noutra lingua minoritaria do Estado) era concebida como un ataque á unidade da patria. Naquel 1924 estreábase en Santiago a zarzuela “A lenda de Montelongo”, con música do vilagarcián Bernardo del Río sobre o libro de Juan Buhígas e Manuel Rey Posse. Hoxe, case cen anos despois, esta peza volve a representarse en Vilagarcía. Será mañá no Auditorio a partir das oito e media da tarde e cun espectáculo colaborativo que xuntará sobre o escenario a máis de 80 personas cunha montaxe de primeiro nivel.
“Levamos dez anos sen ter esta zarzuela na cidade e xa tocaba”, recoñe a concelleira de Cultura, Sonia Outón. O nivel do espectáculo é palpable tendo en conta que o traballo é a varias mans entre o Coro Liceo de Vilagarcía, a Banda Municipal de Música de Santiago e a Asociación de Amigos da Ópera, tamén de Santiago. Despois da interpretación de mañá en Vilagarcía, o sábado o mesmo espectáculo poderá verse na capital galega. “Unha vez máis Vilagarcía e Santiago camiñan da man e tecen fíos”, explica Sonia Outón.
Auspiciada polas Irmandades
O certo é que detrás de “A lenda de Montelongo” hai moito máis que un espectáculo musical. O estudoso e investigador Javier Jurado apunta que a obra contou dende a súa estrea co apoio das Irmandades da Fala e que naceu –pese á coincidir co trienio máis duro da ditadura– baixo o amparo das Irmandades da Fala. “Nese ámbito enxebre de reivindicación, no que se usaban elementos moi propios do folclore galego, a ditadura permitiu ese sinal de identidade”, explica Jurado.
E é que a zarzuela “A lenda de Montelongo” é considerada galega por máis motivos que polo feito de ser interpretada en galego. “Pode considerarse unha zarzuela chica. O que destaca é moito a fraseoloxía propia de Galicia, alusións ás lendas desta terra e tamén referencias históricas. Tamén aparecen nela outros elementos como cruceiros, alpendres e fiadeiras entre outros”, matiza o investigador.
Destaca Jurado que a zarzuela castelán que se facía chamar galega simplemente traducía a fraseoloxía ou introducía algún “-iño”, pero sen ningún valor reivindicativo nin pegado ao folclore da terra.
Tras a estrea do ano 1924 a obra reproduciuse con posterioridade nos anos 1932-1933 a cargo do cadro de declamación do Recreo-Liceo de Vilagarcía e tamén no ano 1942 e na década dos 50. “A medida que foi pasando o tempo perdeu ese carácter reivindicativo que podía ter ao principio e era unha representación do folclore galego, simplemente”, explica Jurado.
O director da Banda Municipal de Santiago, David Fiuza, explicou que o traballo colaborativo para pór en escena “A lenda de Montelongo” está dando “un resultado máxico” e destacou “a importancia de poñer en valor a música galega e reivindicala”.
Pola súa banda o presidente do Coro Liceo, Pepe Álvarez, indicou que “para nós é un luxo participar neste espectáculo. Fixémolo hai dez anos coa Banda de Música de Vilagarcía e, aínda que implica traballar moitísimo, é unha satisfación tremenda”
Unha oportunidade única para gozar dun espectáculo de primeiro nivel no Auditorio por tan só 8 euros de entrada.
